Bezoekcentrum Poelberg

Sinds midden 19de eeuw woonden en werkten er kloosterzusters op de Poelberg. In de laat 19de-eeuwse kloostergebouwen, opgetrokken in een sobere neogotische stijl, verstrekten ze tot 1985 onderwijs en in de kapel en aanpalende Mariagrot werden wekelijks gebedsdiensten verzorgd. Eind 2006 verlieten de laatste zusters het klooster en werd de site aangekocht door de Stad Tielt die het potentieel van de unieke locatie erkende en dit wenste uit te spelen in het toeristisch beleid van de stad.

Na een grondige renovatie in 2010 kreeg de site in 2011 nieuwe bewoners. De woonfuncties, aan de zuidoost kant en gesitueerd in de voormalige kloosterwoning, hebben uitzicht op een private tuin en de oude boomgaard. Van uit het woongedeelte, vroeger het scharnierpunt van het klooster met toegang naar de kapel en school, heeft de uitbater verbinding met de brasserie en het museum die onder zijn beheer vallen.

In tegenstelling tot de zachte renovatie van het woongedeelte ondergingen de 2 vleugels met kapel en klaslokalen een grondige transformatie. In de voormalige klassen langs de straatkant is een brasserie en informatiepunt voor wandel- en fietsrecreatie ondergebracht en in de vroegere kapel kwam er een tentoonstellingsruimte waarin de belangrijke rol van de verschillende kloosterorden in de Tieltse samenleving wordt toegelicht. De voormalige ommuurde speelplaats in het zuidwesten werd getransformeerd tot een terras en picknickzone met weids zicht op de omliggende akkers en een speelweide.

In het volledige gebouw werden vloeren, wanden en daken geïsoleerd aan de binnenzijde en voorzien van hedendaagse technieken die een duurzame uitbating van de site moeten mogelijk maken.

Tijdens het eerste bezoek werd ook meteen duidelijk dat het oorspronkelijke neogotische karakter van het kloostergebouw in de loop van de tijd door verschillende verbouwingen ernstig was aangetast. Tevens werden we geconfronteerd met de nieuwe functies die ingrepen voor toegankelijkheid, licht en zicht vereisten die moeilijk konden worden uitgewerkt met een laat 19de-eeuwse architectuurtaal.

Deze problematiek heeft een bepalende rol gespeeld in het ontwerpproces en de architecturale oplossingen gestuurd.

Enerzijds is er naar gezocht naar oplossingen die het karakter van het kloostergebouw herstellen. Op basis van archiefmateriaal en klasfoto’s kon de oorspronkelijke toestand worden achterhaald en zo is beslist om ondermeer de verdwenen trapgevels terug te plaatsen en werd de schaal en verticaliteit van de raamopeningen, die was verloren gegaan bij de vroegere ‘moderniseringen’, opnieuw geïntroduceerd.

Anderzijds werd geopteerd om voor de nieuwe toevoegingen of uitsnijdingen, noodzakelijk voor de toegankelijkheid of licht, een sobere eigentijdse architectuurtaal te hanteren. Zo dekt de houten luifel de picknicktafels af, de ritmiek van de kolommen creëert onder de meeste gezichtshoeken een gevoel van afscherming zoals op de oude speelplaats maar bij loodrechte blik is er een onbelemmerde doorkijk naar de speelweide en het achterliggende landschap.

Het vernieuwde Poelbergklooster is zo klaar gemaakt om de volgende decennia opnieuw een rol te vervullen in het sociale weefsel van Tielt en zijn omgeving.